Ölkəmizdə rəqəmsallaşma və ona münasibət

Rəqəmsallaşma son illərdə ölkəmizdə sürətlə inkişaf edən sahələrdəndir. Həm dövlət, həm də özəl sektorun rəqəmsal texnologiyalara və informasiya texnologiyalarına yönəlməsi iqtisadiyyatın inkişafı üçün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda kiçik və orta biznes nümayəndələri arasında keçirilmiş sorğunun nəticələri sahibkarların rəqəmsallaşmaya münasibəti, bu sahədə nə dərəcə məlumatlı olmaları barədə aydın təsəvvür yaratmağa imkan verir. Sorğuya cəlb olunanların 77%-ni kiçik, 23%-ni isə orta sahibkarlıq subyektləri təşkil edir. Sorğuda iştirak edən sahibkarların/müəssisələrin ən böyük qismi, yəni 24.4%-i pərakəndə satış və e-ticarət sahəsində fəaliyyət göstərir. Araşdırma  göstərir ki, sahibkarlar üçün rəqəmsallaşma olduqca böyük  əhəmiyyət kəsb  edir. Cavablarda rəqəmsal texnologiyaların tətbiqinin, texnologiyanın tələblərinə uyğunlaşmağın, təmassız və elektron fəaliyyətin şirkətlərin işini asanlaşdırdığı barədə qeydlər bunu deməyə əsas verir. Belə nəticəyə gəlmək olur ki, kiçik və orta sahibkarların böyük qismi rəqəmsallaşma haqqında məlumatlıdırlar və rəqəmsallaşmanın əhəmiyyətini anlayırlar. Nəticələr göstərir ki, şirkətlərin 80%-dən çoxu onlayn təlim platformalarından istifadə edir. Sorğuda iştirak edən hər üç şirkətdən ikisi əməkdaşlarının rəqəmsal texnologiyalar istiqamətində peşəkar təlim keçdiyini qeyd edib. Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən kiçik və orta biznes nümayəndələrinin cavablarına əsasən onların istifadə etdiyi rəqəmsal texnologiyalar və həllər sırasında ilk yeri yüksək sürətli internet (90.1%), ikinci yeri rəqəmsal marketinq (80.7%), üçüncü yeri isə müəssisənin veb-saytı (80.2%) tutur. Araşdırma göstərir ki, kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin investisiya qoyduğu sahələr arasında düz mütənasib əlaqə vardır. Belə ki, ən yüksək tezliklə investisiya qoyulan sahələr - marketinq, satış (55.2%), logistika və anbar təsərrüfatı (44.2%), layihə planlaması və idaretmə (43.4%), məhsulun layihələndirilməsi (43.4%) sahələridir. Gələcəklə bağlı investisiya planları əsasən kiçik sahibkarlıq subyektlərinin strateji hədəfləridir. Kiçik sahibkarlar əsasən logistika, anbar fəaliyyəti, satış, marketinq və satınalmalar üzrə gələcəkdə investisiyalaşdırılmanı nəzərdə tutur. Orta sahibkarlıq subyektləri isə dəyər zəncirini təşkil edən konsaltinq fəaliyyəti və marketinq, satış istiqamətində gələcəkdə yatırım edəcəklərini bildirirlər. Rəqəmsallaşmaya investisiyanın ayrılması orta sahibkarlıq subyektlərində daha intensivdir. Kiçik sahibkarlıq subyektlərinin gələcəkdə sözügedən istiqamətlərdə investisiya qoyması isə cari büdcə məhdudiyyəti  ilə əlaqələndirilir. Orta sahibkarlıq subkeytlərinin orta investisiya göstəricisi kiçik sahibkarlıq  subyektlərinin orta investisiya göstəricisindən 2.6 dəfə daha çoxdur. Real proseslərdə mütləq qarşılaşdığımız maneələrlə rəqəmsallaşma zamanı da qarşılaşırıq. Sorğu iştirakçılarının 49,6%-i rəqəmsallaşma üçün maneələrin ən əsas səbəbinin “büdcə məhdudiyyətləri” olduğunu bildiriblər. İşçilərin dəyişikliklərə müqaviməti (17.2%) də rəqəmsallaşmada maneə törədən amillərdən biridir. Rəqəmsallaşmaya keçid zamanı texniki infrastruktur, təlim və işçilərin uyğunlaşması kimi amillər də nəzərə alınmalıdır. Kiçik sahibkarlıq subyektlərinin 31.6%-i satışlarının 76-100%-ni rəqəmsal kanallar vasitəsilə həyata keçirir. Orta sahibkarlıq subyektlərində isə bu nisbət 36.5%-dir. Ümumi mənzərəyə diqqət yetirdikdə kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin 60%-dən çoxunun satışlarının 51-100%-ni rəqəmsal kanallar vasitəsilə həyata keçirdiyi ortaya çıxır. Bu da göstərir ki, sahibkarlar rəqəmsal dünyanın sürətli dəyişən tələblərinə uyğunlaşmaq və müştəri əlaqələrini gücləndirmək üçün bu effektiv vasitəni istifadə etməkdədirlər. Araşdırma göstərir ki, KOB-lar rəqəmsallaşmanın mahiyyətini anlayır və DigiMATE platformasının təklif etdiyi rəqəmsallaşma dəstəyindən yararlanaraq gələcək rəqəmsal və innovativ mənzərədə öz yerini tutmağa hazırdır.